Williamowi Szekspirowi, jeden z twórców teatru elżbietańskiego w Anglii. Jego rezygnację z klasycznych reguł widać na przykładzie sztuki „Makbet”, opowiadającej o mężczyźnie, którego życie zmieniła jedna przepowiednia. Makbet może zyskać wszystko – władzę, koronę, miłość do ukochanej kobiety. Jednak jako rycerz ma także wiele do stracenia – ryzykuje swoim honorem i szacunkiem do samego siebie. Wszystko zależy od jednej decyzji: zaufać przepowiedni czarownic i zamordować króla czy też o wszystkim zapomnieć i w dalszym ciągu kierować się wartościami, które dotąd były dla niego najważniejsze? Sytuacja ta stanowi w tej sztuce konflikt tragiczny. Jego występowanie jest jednak jednym z niewielu podobieństw, których możemy doszukać się pomiędzy teatrem antycznym a szekspirowskim. Szesnastowieczny pisarz wprowadza innowacje nie tylko w budowie i języku ,ale nawet w treści dramatu, po raz pierwszy koncentruję się na głębi człowieka, nie tylko na jego czynach.

Konstruując swoje sztuki Szekspir postanowił zrezygnować z zasady trzech jedności na rzecz kompozycji swobodniejszej. Do tragedii wprowadził też epizody, które tragiczne nie są – fragmenty humorystyczne czy groteskowe (np. scena z Odźwiernym z II aktu „Makbeta”). Szekspir bardzo swobodnie operował czasem i przestrzenią – stąd brak jedności czasu i miejsca (akcja rozgrywa się m.in. na zamku, na leśnej polanie czy na polu bitwy). Odrzucenie tych ograniczeń wpłynęło na większą dowolność w zakresie prowadzenia akcji. Wzbogaciło to dramat o nowe środki wyrazu, np. o możliwość wprowadzenia konfliktów i wypadków, które – bez naruszenia zasady prawdopodobieństwa – nie mogły się rozegrać w ciągu jednej doby.

Jak już wspomniałam, w dramacie szekspirowskim inaczej kształtował się tez język. Mimo jego niewątpliwego poetyzmu możemy doszukać się także daleko posuniętej rozmaitości językowej w obrębie całego utworu dramatycznego,np. występowania „niskiego stylu”. Szekspir wprowadza także trwale do dramatu sceny zbiorowe (zasady starożytnego teatru dopuszczały występowanie co najwyżej 3 osób jednocześnie).W „Makbecie” przykładem tego może być uczta na zamku.

Nową cechą jest także zmienność charakteru postaci. W dramacie antycznym taka przemiana nigdy nie następowała – postacie były reprezentantami danego typu przez cały czas trwania sztuki. W „Makbecie” tymczasem obserwujemy przemianę głównego bohatera, którego rosnąca ambicja doprowadza do tragicznego końca. W sztuce doskonale ukazane sa wewnętrzne przeżycia Makbeta oraz jego żony, Lady Makbet.

Dużą rolę odgrywa także świat fantastyczny. Nowatorska jest też koncepcja losu ludzkiego. Człowiekiem nie kieruje już Fatum, czyli nieubłagana, wyznaczająca bieg zdarzeń siła. Makbet sam staje się odpowiedzialny za swoje życie. Po raz pierwszy pojawia się więc hasło: „Człowiek jest kowalem swojego losu”.

Twórczość Szekspira przyjmuje się za punkt zwrotny w dziejach dramatu. Stała się ona bowiem podstawą rozwoju dramaturgii, zwłaszcza w XIX w., w epoce romantyzmu. Podręcznikowa definicja dramatu romantycznego za charakterystyczne dla niego uznaje elementy takie jak: luźna, epizodyczna konstrukcja burząca jednorodność estetyczną, łączenie elementów fantastycznych z realistycznymi, łączenie tragizmu z komizmem, otwarta kompozycja, przemiana bohatera jako temat dramatu. Elementy te występujące łącznie w jednej sztuce sprawiają, że dramat romantyczny może być traktowany jako odrębny gatunek

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *