Cały tekst „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza jest swoistym powrotem. W „Inwokacji” ujmuje go jako powrót duszy „na ojczyzny łono”, jednocześnie wyrażając przekonanie, że kiedyś rzeczywiście wróci na Litwę. W „Epilogu” tekst „Pana Tadeusza” autor traktuje jako powrót do „kraju lat dziecinnych”, pięknej i beztroskiej przeszłości.
Adam Mickiewicz napisał „Pana Tadeusza” przebywając na emigracji w Paryżu w latach 1832-1834. Poeta przyglądał się wtedy z niepokojem sporom, jakie dzieliły polską emigrację po powstaniu listopadowym. Utwór miał się stać dla Mickiewicza sposobem na zapomnienie o kłótniach i bezustannych oskarżeniach, jakimi obrzucali się emigranci. Pisanie „Pana Tadeusza” było także swego rodzaju powrotem Mickiewicza do kraju lat dziecięcych, do ojczyzny – Litwy, która była utraconym Edenem dla wieszcza narodowego.
Potwierdzają to już pierwsze słowa inwokacji: „Dziś piękność twą w całej ozdobie widzę i opisuje, bo tęsknie po tobie”. W dalszych słowach Mickiewicz prosi Matkę Boską Ostrobramską o powrót do sfery marzeń i wspomnień o utraconych polach malowanych zbożem, pagórkach i lasach. Takim miejscem jest leżące na Litwie Soplicowo.
Miejsce akcji Pana Tadeusza, jest bajeczną krainą, żyjącą własnym rytmem, z dala od chaosu wielkiego świata. Panuje tu harmonia, spokój, każdy zna swoje miejsce. Dworek Soplicowa jest esencją polskości. Jeden z bohaterów powiedział, że:
„Wpadam do Soplicowa jak w centrum polszczyzny:
Tam się człowiek napije, nadysze Ojczyzny”.
Soplicowo jako utracona kraina dzieciństwa to miejsce, z którym wiąże się tradycja, kojarzy się z porządkiem, gościnnością, życiem zgodnym z rytmem natury, pięknymi pejzażami. Poeta wyjaśnia, że kraj lat dziecinnych to w sytuacji jego pokolenia jedyna kraina, w której Polak znajdzie szczęście, do której zawsze chce się powrócić. Dlatego w wyobraźni przywołuje czasy młodości i idealizuje je. Rajski obraz Soplicowa wzbogacają metaforyczne opisy przyrody: las, stawy, słońce, chmury, burza.
W opisach widzimy przyrodę jak z baśni. Pełne barw i dźwięków krajobrazy, przedstawione obrazy zachodu i wschodu słońca, stawu, grzybobrania podkreślają niezwykłość tego świata. Adam Mickiewicz, tęskniąc za ojczystym krajem, wykreował jego obraz w swej epopei, stworzył idealną przestrzeń, w której chce się żyć. W marzeniach powrócił do Edenu. Powrót ma także funkcję katharsis, która pozwala poecie uciec od emigracyjnych sporów w sferę wyobraźni i wspomnień.