Główny bohater powieści – Rodion Raskolnikow to biedny student, który uważa siebie za kogoś lepszego od innych i dlatego też z premedytacją popełnia dwie zbrodnie. Według jego zasad życiowych – takiemu człowiekowi jak on, wolno robić, co mu się tylko podoba. Zabija lichwiarkę i przypadkowego świadka – siostrę lichwiarki. Raskolnikow nie ma wyrzutów sumienia i nie czuje skruchy. Uważa siebie za człowieka wyższej rasy – bo myślącego racjonalnie, bystrego i sprytnego. Początkowo sądzi nawet, że miał do tego czynu prawo. Jednak w toku akcji powieści – Rodion wszczyna wewnętrzną walkę ze swoim zamysłem, sumieniem, poglądami. Sprytny oficer śledczy stopniowo dochodzi do prawdy i wtedy młodzieniec czuje się już osaczony. W zmianie przekonań i postawy pomaga Raskolnikowi Sonia – wpaja mu zasady moralne i miłość do bliźniego. Cała powieść poświęcona jest osobistemu dramatowi bohatera. Czytelnik śledzi stopniowe dochodzenie Raskolnikowa do moralności i zagubionej gdzieś etyki. Młodzieniec na tyle zrozumiał swój czyn i postanowił zmienić swoje postępowanie, że dobrowolnie przyznał się do winy i przyjął w pełni zasłużoną karę. To przyniosło mu ulgę i dzięki temu nareszcie poczuł się w pełni człowiekiem.